Rút trong dược tính chỉ nam
Thay phần mục lục chép thành một thiên
Cứ trong sổ sách đã biên
Tra xem vị đó chữa chuyên bệnh gì ?
Nhân sâm*dưỡng vị ích tỳ
Bồi bổ nguyên khí uống thì tỉnh tao
Phục linh*thẩm bổ biết bao
Xích thông thủy đạo, bạch nào ích tâm.
Hoàng kỳ*ôn bổ khí âm
Phù hư liễm hãm lại nhằm sinh cơ
Đương quy*bổ huyết phù hư
Vĩ quy*tiêu huyết nhuận tư nhiều phần.
Địa hoàng*bổ thận sinh tân
Sinh*cần mát phổi,*Thục*phần bổ hư
Hoài sơn*tạng phủ ích như
Sống hay bổ thận, sao dư kiện tỳ
Sơn thù*bồi bổ thận suy
Sáp tinh, giáng hỏa, đầu thì hết đau.
Lộc nhung*tinh huyết bổ mau
Tư âm ích khí, sống lâu khang cường.
Tần giao*phong nhiệt thần phương
Xà sàng*chữa ngứa ngày thường nấu xông.
Bổ gân*Tục đoạn*nhiều công
Xa tiền*tiểu tiện lợi thông như thần
Mộc qua*tiêu thực thư cân
Ngưu tất*giáng hỏa, đau chân chóng lành.
Quế chi*phát tán chạy nhanh,
Quế tâm*bổ hỏa,*Quế thanh*đứng đầu
Quế mao*trị gió mau lành
Quế quan*dẫn hỏa nhiệm mầu hồi sinh.
Uy linh*chữa bệnh thần tình
Phòng phong*giải cảm,*Thổ linh*sát trùng
Đau minh*Độc hoạt*nên dùng
Nhức đầu*Khương hoạt,*Khung*cùng hiệu năng.
Giải hòa*Cam*thảo*chi bằng,
Sinh hay tả hỏa, chích hằng ôn trung.
Mắt màng*Mộc tặc*chữa thông
Ô đầu*có độc, trị phong phi thường.
Tiêu đờm phát tán*Sinh khương
Ngày đêm mất ngủ sao*Đường táo nhân
Muốn cho định chí an thần
Nên dùng*Viễn chí*để tâm tỳ hòa
Thần sa*cùng với*Chu sa
Mát tim bổ phổi cùng là trấn kinh.
Quý thay*Long cốt*sáp tinh
Ngăn ngừa huyết hãn, lại bình an tâm
Ngũ vị*liễm khí sinh tân
Chữa ho bổ phổi, Lão nhân tăng cường.
Cốt chi*chữa nhức gân xương
Lưng đau, gối mỏi thận thương đái nhiều !
Cốt bì*chữa nhức nhiệt chiều
Bạc hà, Kinh giới*thảy đều trị phong
Chân tay nhức mỏi ở trong
Kịp dùng*Cảo bản*khai thông kịp thời.
Bạch tiền*chữa ho hắt hơi
Đan sâm*tứ vật cùng thời đồng công
Liên kiều*trị lở nóng xông,
Cát căn*giải nắng hãn thông, thanh tỳ.
Bằng sa*xương hóc khỏi nguy
Quyết minh*chữa mắt hết suy khỏi lòa
Phong ty dùng*Bạch hoa xà
Thủ ô*đen tóc, huyết hòa trường sinh
Cương tàm*chữa chứng kinh phong
Ngứa dùng*Thiền thoái, đau minh*Thiên niên
Phong đờm sợ hãi liên miên
Bạch vi, Thiên trúc, Long duyên*đều cần
Tiên bì*chữa chứng bại chân,
Tân di*mồm xếch, co gân giật giùm
Đảm phàn*trị giản chữa ung
Trong mình nóng lở phải dùng*Khổ sâm
Vết thương*Thanh đại*chóng cần
Thấp tý*Phòng kỷ,*Lỵ tầm*Địa du
Muốn cho thận khỏe huyết dư
Cần dùng*Quy bản*nhuận tư bội phần.
Đàn bà bạch đới bận tâm
Nên dùng*Văn cáp*mấy lần hết rong
Đốt, tôi,*Mẫu lệ*mà dùng
Bổ hư, liễm hãm vô cùng sáp tinh
Trân châu*hay*Thạch quyết minh
Mắt đau dùng nó thêm tinh khỏi lòa
Thực diêm*muối trắng trong nhà
Bung đau cấp cứu nó là thuốc tiên
Sán giun*Biển súc*trị liền
Sát trùng,*Lô hội,*Văn tiền*giải thanh
Muốn cho đinh độc tan nhanh
Phải cầu*Vương bất lưu hành*mới hay.
Bổ tỳ, mát dạ, an thai
Hoàng cầm, Bạch truật, ôn xài*Sa nhân
Thương truật*trị thấp đau chân
Khoan trung phát hãn thư cân khử tà.
Trị đờm*Bán hạ*chế qua
Kiện tỳ, chữa thổ đều là khả năng
Ngũ bội*chữa lở, sâu răng
Khí mà bị hãm dùng*Thăng ma*đề.
Trúng phong*Toàn yết*chẳng nề
Thần khúc*chỉ tả chuyên về thuốc cam
Sơn tra*hóa thực tiêu đàm
Mạch nha*khoan cách thuốc cam khải tỳ.
Kinh niên báng tích*A ngùy
Ý dĩ*mát phổi đồng thì thư cân
Trư linh*thẩm thấp chữa gân
Cồ mạch*lợi thủy thêm phần thôi sinh
An thần*Long nhãn*khỏe mình
Bồ đào, Lật tử*bổ tinh kiện tỳ
Cảm lãm chữa chứng hầu ty
Phúc bồn*bồi bổ tinh suy mắt lòa
Muốn cho tâm thận giao hòa
Nên đem*Khiếm*thật sao mà dùng chung
Hạt sen*dưỡng khí ích trung
Thanh tâm chữa lỵ lại cùng bổ dương.
Lựu bì*giun sán hết đường
Quả lê*mát phổi, ăn thường thư tâm
Đăng bì*sửa ( trị) khí trong âm
Lý hay trục ứ dưới tâm đau chằng
Tiêu cơm*nụ vối*chi bằng
Dương mai*tỉnh rượu,*Thị ( hồng) ăn khoan hòa
Bột tề*giải độc khử tà
Ngưu bàng*chẩn đậu cùng là trị ban
Lâm cầm khí kết tiêu tan
Trư nhục*ngon béo, quá ham sinh đờm
Hoàng ngưu*ích khí ngon cơm
Bổ dương*Dương nhục*chữa cơn kinh hoàng
Sữa bò*nuôi trẻ dễ dàng
Biết mà dùng*Mã nhục*lại càng mạnh gân.
Bị thương*Hùng đảm*rất cần
Lộc, Mi*cầm huyết có phần cứu nguy
Phục thần*đính chí, trị suy
Béo ngon*Thịt chó*ôn tỳ bổ dương.
Vịt*trừ phong, huyết nhiệt cường
Bạch nga*giải nhiệt,*Nhạn*thường trị phong.
Bồ câu*thịt bổ khí thông
Thịt gà*hạ khí điều trunng khỏi đầy.
Hầu*trừ phong huyết rất hay
Mạch sữa bị vít dùng tay Rái cào
Tráng dương*Tước huyết*bổ lao
Trĩ trị đởm ủng, huyết hao gầy còm
Lý ngư*bổ, lại tiêu đờm
Khổng tước*giải độc, ngon còn gì hơn.
Lễ ngư*lợi thủy tiêu cơm
Trị phù, giải độc, trục đờm, bổ lao
Ruột còn chữa trĩ rất cao ?
Mật chữa đau cổ điểm vào hết đau !
Tức ngư*cá diếc*thường đâu ?
Tràng phong hạ huyết trị mau vô cùng.
Chữa ho*Bách hợp*nhiều công
Thương hàn sốt rét, phù, cùng đau tim
Phù, hay đơn độc nên tìm
Hạt đay=*Đình lịch, bìm bìm =*Khiên ngưu.
Tuy rằng*Đại kích*độc nhiều
Mười hai chứng thũng phải tiêu nên tùy
Tiêu phù*Cam*toại*phải suy
Nguyên hoa*phát tích, đồng thì trị hen
Thiện ngư*ôn bổ tinh kiên
Thiện minh*chàng bán rẻ tiền trị lao
Điền loa chữa mắt đỡ hao !
Nhuận tràng*Cáp lỵ, thương lao*Cua đồng
Trị phù*Thương lục*hay công
Tục tùy có độc lưu thông mọi từng.
Hải tảo*chữa mụn cổ sưng
Phá trưng hà Sán nghiện từng không sai
Phù mà tiểu tiện bí hoài
Nên dùng*Côn bố*để bài tiết ra
Chử thật*chữa mắt khỏi lòa
Trạch lan*hòa huyết, các bà thích nghi
Xư bì*bạch đới sạch đi
Di tinh, đái đục đều thì hiệu riêng.
Kim anh tử, giữ tinh kiên
Phế lao*Bách bộ,*tính chuyên sát trùng.
Xích thược*tiêu huyết đả nung
Điều kinh, lợi thủy, lại dùng trị ung
Hòe hoa*mát phổi lại lùng
Có thai phải cữ, chớ dùng hại thai.
Chữa ho liễm khí*Ô mai
Thiên tương*phá tích khoan thai lạ dường
Trái Hòe*trị lỵ chữa thường
Bồ hoàng*(sao) cầm huyết, sống nhường tiêu đi
Úc nhân*lợi tiểu kham suy
Tiêu sưng hoạt huyết tùy nghi mà dùng.
Ma nhân*nhuận táo lạ lùng
Tây căn*trục ứ lại cùng sinh tân
Hồng hoa*trị huyết đôi phần
Ít thì bổ huyết, nhiều cần tiêu tan
Huyết tiêu*Tô mộc*khỏi bàn
Thông kinh, sản hầu vào hàng linh đan
Bạch mao*khách nhiệt giải tan
Ho phong,*Quyển bá,*nóng rang*Bạch đầu
Sáp ong*chỉ huyết diệu mầu
Can tất*tán huyết, sơn hầu đã khô
Huyết băng*Tóc rối*khỏi lo
Ô long*đắp mụn nhọt r khỏi ngay
Sữa người*nuôi trẻ quý thay
Hà xa*đại bổ xưa nay ít dùng
Muốn cho mát ruột vui lòng
Nên dùng*Huyên**thảo*vô cùng hiệu năng
Hư hàn*Phụ tử*chi bằng
Cùng*Can khương*nữa chắc rằng nóng hơn
Thương hàn đau bụng suyễn đờm
Trong ngoài lạnh toát*Bào khương*nên xài
Đinh hương*chữa nấc ợ hoài
Sa nhân*tiêu thực, vỏ ngoài an thai.
Xuyên ô*trị trúng phong hay
Can khương*ôn bổ, trong ngoài ấm ran
Hoắc hương*hoắc loạn hoang mang
Chữa cả thổ tả, kinh hoàng bụng đau
Ty qua*giải nhiệt đứng đầu
Nóng chưng đậu chẩn ngõ hầu linh đơn
Hồ la, hạ khí, tiêu đờm
Hồ đào*bổ thận,*Thường sơn*thanh tỳ
Hương khuân bổ khí diệu kỳ
Sinh khương, Đại táo*đều thì hòa trung
Lệ chi*tư trí nên dùng
Lệ hạch*sán khí, lạ lùng hết đau
Đông qua*giải nhiệt hạ mau
Hòa đờm*Trúc duẩn, lỵ cầu*Hồ lô.
Bổ trung*Ngạnh mễ, Từ cô
Gạo Trần thương mễ, nấu cho người ( yếu ) dùng
Mụn đau chữa rõ đầu nung
Đắp Tích tuyết thảo đầu bùng lên ngay
Mồ hôi ra ướt đêm ngày
Ma hoàng, Tiểu mạch, cằm ngay mà lành.
Di đường*yên phổi đã đành
Trị ho giải khát, lại thành bổ lao
Đậu xanh*giải độc mát sao ?
Đại đậu hoàng*quyển*trị vào nhức tay
Giấm*tiêu huyết vậng sưng đầy
Mật ong*nhuận phổi lại hay kiện tỳ
Mía*ngon chữa được hầu ty
Ruột gan nóng nảy uống thì lo chi.
Thông bạch*thông tà khí đi
Đại toán ngải chích bệnh thì hết đau
Rượu*vì tính nóng chạy mau
Ấm gan, hoạt huyết đứng đầu hăng say
Ngô thù*đau bụng hiệu thay
Quán chúng*có độc nhưng hay sát trùng
Rau sam*huyết tích nên dùng
Oa cừ*thông mạch ngực lòng hết đau
Đại hồi*chữa cam răng sâu
Hoàng tinh*dưỡng vị, ăn lâu nhẹ minh
Dâm dương*hoắc bổ thận tinh,
Cáp giới*trị suyễn,*Đâulinh*sát trùng
Lê lô*đầu lở phải dùng
Tê giác*trị gió, nóng khùng giải cho
Từ thạch chữa điếc khỏi lo
Phục dực chữa mắt sáng cho tinh tường
Tang phiêu tiêu*bổ thận cường
Hợp hoan đẹp đẽ nhà thường vui nguyên
Bạch liễm*đinh độc chữa chuyên
Bạch cập*phổi rách chữa liền lại ngay.
Ô tặc cốt*sát trùng hay
Hà mô*hút độc mụn gây độc giồn
Mụn sưng muốn tránh vỡ non
Bắt*con đỉa*hút, độc còn chi đâu ?
Ngô công*giải độc diệu mầu
Ban miên*đại độc chữa đau chóng lành
Lưu hoàng*trị ghẻ hết nhanh
Hùng hoàng*giải độc, rét hành từng cơn.
Toan tương*thoái nhiệt linh đơn
Danh tinh*phá tích, rét cơn chóng lành
Tường vi phát bối trị nhanh
Lô cam*chữa mắt đau thành công hay
Áp chích đắp mụn vỡ ngay
Lở dùng*Đông bích*sinh đầy da non
Xà hàm*chữa vết thương đòn
Uất kim*tiêu ứ chả còn gì hơn
Mộc hương*hòa khí tiêu cơm
Đàn hương*giáng khí khởi con đau phiền
Dự tri, độc biết trước tiên
Hồ tiêu, đau bụng lạnh liền tiêu tan
Hẹ*hay phá tích trừ hàn
Băng trung*Ngải diệp*có mang nên dùng
Thảo quả*ôn vị ích trung
Ngũ linh*hành huyết bổ sung tạng hàn.
Khương hoàng*huyết khối phá tan
Thổ ty*bổ thần lưng càng khỏi đau
Bạch phàn*chữa lở hết mau
Vết thương Huyết kiệt chữa đau chóng lành.
Thủy ngân*trị ghẻ hết nhanh
Nhưng nó có độc, uống thành không con
Đau dùng*Long não*xoa luôn
Hầu ty, tê bại chẳng còn ngại chi
Nhân ngôn đại độc phải tùy
Muốn dùng tiêu độc, biết thì mới nên
Lở vì huyết độc triền miên
Nên dùng*Kinh phấn*bôi liên khỏi ngay
Mật đà*chữa da mặt hay
Ong non*trị thổ khỏi ngay lạ lùng
Hợp hương*hiệu nghiệm vô cùng
Trị đờm tiêu độc sát trùng rất hay
Ăn gì thổ nấy ra ngay
Vị bì*đốt cháy chữa hay như thần,
Tráng dương dùng*Bách tử nhân
Trẻ con đái bậy*Trí nhân, Tri thù
Phong ty tai điếc*Xương bồ
Mát gan giải cảm*Sài hồ, Sa sâm
Chữa đau, tiêu ứ*Đào nhân
Hư phong, đau cổ phải cần*Xạ can
Sài hồ*trị sốt mê man
Tiểu sài*hòa giải an khang mọi đường
Câu kỷ tử*ích thận dương
Bổ sung khí huyết, âm cường tinh đa
Mắt đau màng mộng*Mai hoa
Mạch môn*nhuận phổi điều hòa âm dương
Huyền sâm*giải nhiệt phi thường
Ngon thì*Ngọc trúc*nhuận trường bổ tim
Bình can*Thược dược*nên tìm
Xuyên khung*tiêu huyết trị im nhức đầu
Sơn tri*giáng hỏa xuống mau
Chữa đau mắt nóng, đỏ ngầu tiêu tan
Hạnh nhân*đờm kết ho khan
Long đờm,*Bối mẫu*với*Tang bạch bì
Đờm nhiều*Cát cánh*thông đi
Chữa ho, rát cổ ngậm thì hết đau
Mạch nha*hoắc loạn chữa mau
Nam*tinh*chữa trúng phong hầu mê man
Nước dừa*giải nắng thanh can
Sốt rét báng tích*Bạch phàm, Thường sơn
Thông đờm*Bạch giới*mau hơn
Ngưu hoàng*trị suyễn trẻ cơn kinh hoàng
Thanh bì*phá trệ bình can
Trần bì*tiêu tích khư đàm ngon cơm
Nóng nung đau bụng kết hòn
Đại hoàng*xổ mạnh thông đờm khỏi lo
Ma hoàng*phát hãn chữa ho
Mạn kinh*chữa mắt sáng cho rõ ràng
Hương phụ*giải uất ức can
Đàn bà gái góa lo toan đường chồng
Ích mẫu thảo*là và bông
Điều kinh chủng tử, dễ không khó gì
Duyên hồ sách*đuổi huyết đi
Huyết người sản hậu ứ thì tiêu tan
Mẫu đơn*mát huyết tính hàn
Có thai phải cữ ( kiêng) nó làm hại thai
Thường sơn, Miếp giáp*rất tài
Sốt rét báng tích, nó mài tan ra
Hỏa phong, nước mắt chan hòa
Cúc hoa, Tuyền phúc*đều là khỏi mau.
Sán tiêu ra nước nhiệm mầu
Dùng hạt*Phỉ tử*sán hầu sạch trơn
Nóng cơn chữa trẻ khóc hờn
Đăng tâm, Tê giác, giật cơn*Câu đằng.
Phúc bì*chữa bụng đau trằn
Bụng sôi*Hậu phác*chữa bằng hết đau
Tả nhiều*Đậu khấu*cằm mau
Thổ nhiều*Bạch đậu*khác nhau liệu dùng
Lưng đau đi đứng ngại ngùng
Chi bằng*Cẩu tích*biết dùng khỏi ngay.
Đau minh, bại xuội chân tay
Uống cao*Hổ cốt*thực hay vô cùng
Đáng chi một chút*Nhựa thông
Ác sang, chốc lở, sát trùng lại hay
Xuyên sơn giáp*lạ lùng thay
Ung thư ghẻ lở, nhất hay nhọt rò
Tạo thích*chữa mụn khỏi lo
Tính nó cắn mủ, làm cho vỡ liền
Kim ngân, giải độc thuốc tiên
Ung thư tiêu khát, mụn liền hết đau
Nhũ hương, Một dược*giống nhau
Sinh cơ, tiêu huyết, thương đau hết liền
Tân lang*hạ khí xuống êm
Sát trùng tiêu tích trở nên diệu kỳ
Hạ khô*mụn cổ tiêu đi
Lở lang cam tích*Vu di*cũng cần
Xạ hương*thơm nức xa gần
Sát trùng, trừ uế, nhất càn cam sang
Bồ công anh*trị mụn màng
Xuyên tiêu*trùng thống, hàn đàm thuốc tiên
Tả tâm hỏa dụng*Hoàng liên
Hồ liên*can hỏa nóng liền thanh đi
Lao chưng*Tri mẫu*kham suy
Chữa ho, mát phổi, đồng thì bổ âm
Mát gan*Long đảm*không lầm
Cạnh sườn đau chói nóng ngầm giải tan
Phù dung*đắp mụn chóng an
Tử tô*ho cảm thương hàn rất hay
Tam lăng, Nga truật*rét đầy
Thanh bì, Thảo quả, hết ngay nhiệt hàn.
Tế tân*cảm gió đau ran
Thạch hôi*chữa lở đánh tan bầy nhầy
Điều hòa thận thủy ứ đầy
Nên dùng*Trạch tả*trị ngay thủy tà.
Phong hàn thấp nhiệt ty ma
Chân tay nhức mỏi*Ngũ da bì*cần
Thiên hoa*chữa khát sinh tân
Hoàng bá*giải nhiệt bổ âm sau này
Sử quân*giun hết quấy rầy !
Đỗ trọng*lưng khỏi đau ngày đau đêm
Xích đậu*nấu cháo ăn thêm
Chẩn ma, thủy đậu, khỏi êm lạ lùng
Liên tu*tinh loãng nên dùng
Hoạt thạch*giải nắng nóng cùng khát gia
Nhân trần*chữa chứng vàng da
Mồ hôi nước giải đái ra đều vàng
Mỡ màng*Thông thảo*tiêu tan
Xạ can*đau cổ ngậm càng khỏi mau
Cạnh sườn tức tối ngực đau
Kịp dùng*Chỉ xác*thông mau khỏi phiền
Phác tiêu*nóng kết giải liền
Ba đậu*tháo chảy độc liền**tống đi
Linh dương*giải nóng tiểu nhiều
Thiên ma*trừ gió ma ty chẳng còn
A giao*ho hắng linh đơn
Bổ âm hòa huyết, hóa đờm không sai
Có mang huyết lại lai dai
Cố thai đào vỏ*Rễ gai*mà dùng
Đái ra huyết buốt vô cùng
Sinh địa, Ngẫu tiết*mát thông mà lành
Hoàng cầm*giải nóng**rất nhanh
An thai, trị sốt, lại thành lương can
Thiên môn*nhuận phổi mát gan
Thung dung*bổ thận lại càng ích dương
Nhức đầu*Bạch chỉ*thần phương
Thạch hộc*chữa mắt lại nhường tinh vi
Đông hoa*ho chữa diệu kỳ
Ho lâu*Tử uyển,(ho) đờm thì*Qua lâu
Dương khởi thạch*bổ thận mau
Đậu căn*chữa chứng cổ đau nóng phiền.
Lỵ dùng*Khổ luyện, Hoàng liên
Trầm hương*giáng khí đỡ liền quặn đau
Thạch cao, Trúc diệp*mát lâu
Thanh can giải nhiệt ngực đau cũng cần
Hương nhu, Biển đậu*chữa lần
Phiền khát, cảm nắng, buồn chân, tả, đầy,
Cốt toái bổ*chữa què hay
Tai ù răng nhức chân tay đau cùng
Chỉ thực*lợi cách khoan hung
Hồ lô*ôn thận bổ sung hư hàn
Ung thái*giải độc, lương can
Ngày thường ăn mát, nhuận tràng bổ lao
Lô căn*thanh vị biết bao
Tư thảo*chẩn đậu, uống vào là thông
Tiếp cân, tục cốt như không
Điền giải, Tiếp cốt, Di đồng*rất hay
Mã tiền*tuy nó độc thay
Biết dùng trị suyễn lại hay vô cùng
Thương nhĩ*ngứa gãi thường dùng
Thiên tiên giáng mụn mụn nùng vỡ ngay
Khu phong*Huyết giác*khéo thay
Điềm qua*lá chữa khỏi ngay trọc đầu.
Hồ ma, đen tóc, sống lâu
Trúc lịch*ho khát, phiền sầu giải thanh
*
Đơn sơ hãy nhớ cho rành
Sớm hôm kinh nghiệm thực thành đề quen
Công trình ý thức khá nên
Bệnh nào thuốc nấy chơ quên nhiệt hàn
Tinh vi định chí sẵn sàng
Lập thành phương sách mới hoàn toàn hay
Lương y sao đáng là thầy
Đông Tây Y – học sau này cứu dân.
(Hạnh Lâm tiên sinh)
Phạm Ngọc sưu tầm
Thay phần mục lục chép thành một thiên
Cứ trong sổ sách đã biên
Tra xem vị đó chữa chuyên bệnh gì ?
Nhân sâm*dưỡng vị ích tỳ
Bồi bổ nguyên khí uống thì tỉnh tao
Phục linh*thẩm bổ biết bao
Xích thông thủy đạo, bạch nào ích tâm.
Hoàng kỳ*ôn bổ khí âm
Phù hư liễm hãm lại nhằm sinh cơ
Đương quy*bổ huyết phù hư
Vĩ quy*tiêu huyết nhuận tư nhiều phần.
Địa hoàng*bổ thận sinh tân
Sinh*cần mát phổi,*Thục*phần bổ hư
Hoài sơn*tạng phủ ích như
Sống hay bổ thận, sao dư kiện tỳ
Sơn thù*bồi bổ thận suy
Sáp tinh, giáng hỏa, đầu thì hết đau.
Lộc nhung*tinh huyết bổ mau
Tư âm ích khí, sống lâu khang cường.
Tần giao*phong nhiệt thần phương
Xà sàng*chữa ngứa ngày thường nấu xông.
Bổ gân*Tục đoạn*nhiều công
Xa tiền*tiểu tiện lợi thông như thần
Mộc qua*tiêu thực thư cân
Ngưu tất*giáng hỏa, đau chân chóng lành.
Quế chi*phát tán chạy nhanh,
Quế tâm*bổ hỏa,*Quế thanh*đứng đầu
Quế mao*trị gió mau lành
Quế quan*dẫn hỏa nhiệm mầu hồi sinh.
Uy linh*chữa bệnh thần tình
Phòng phong*giải cảm,*Thổ linh*sát trùng
Đau minh*Độc hoạt*nên dùng
Nhức đầu*Khương hoạt,*Khung*cùng hiệu năng.
Giải hòa*Cam*thảo*chi bằng,
Sinh hay tả hỏa, chích hằng ôn trung.
Mắt màng*Mộc tặc*chữa thông
Ô đầu*có độc, trị phong phi thường.
Tiêu đờm phát tán*Sinh khương
Ngày đêm mất ngủ sao*Đường táo nhân
Muốn cho định chí an thần
Nên dùng*Viễn chí*để tâm tỳ hòa
Thần sa*cùng với*Chu sa
Mát tim bổ phổi cùng là trấn kinh.
Quý thay*Long cốt*sáp tinh
Ngăn ngừa huyết hãn, lại bình an tâm
Ngũ vị*liễm khí sinh tân
Chữa ho bổ phổi, Lão nhân tăng cường.
Cốt chi*chữa nhức gân xương
Lưng đau, gối mỏi thận thương đái nhiều !
Cốt bì*chữa nhức nhiệt chiều
Bạc hà, Kinh giới*thảy đều trị phong
Chân tay nhức mỏi ở trong
Kịp dùng*Cảo bản*khai thông kịp thời.
Bạch tiền*chữa ho hắt hơi
Đan sâm*tứ vật cùng thời đồng công
Liên kiều*trị lở nóng xông,
Cát căn*giải nắng hãn thông, thanh tỳ.
Bằng sa*xương hóc khỏi nguy
Quyết minh*chữa mắt hết suy khỏi lòa
Phong ty dùng*Bạch hoa xà
Thủ ô*đen tóc, huyết hòa trường sinh
Cương tàm*chữa chứng kinh phong
Ngứa dùng*Thiền thoái, đau minh*Thiên niên
Phong đờm sợ hãi liên miên
Bạch vi, Thiên trúc, Long duyên*đều cần
Tiên bì*chữa chứng bại chân,
Tân di*mồm xếch, co gân giật giùm
Đảm phàn*trị giản chữa ung
Trong mình nóng lở phải dùng*Khổ sâm
Vết thương*Thanh đại*chóng cần
Thấp tý*Phòng kỷ,*Lỵ tầm*Địa du
Muốn cho thận khỏe huyết dư
Cần dùng*Quy bản*nhuận tư bội phần.
Đàn bà bạch đới bận tâm
Nên dùng*Văn cáp*mấy lần hết rong
Đốt, tôi,*Mẫu lệ*mà dùng
Bổ hư, liễm hãm vô cùng sáp tinh
Trân châu*hay*Thạch quyết minh
Mắt đau dùng nó thêm tinh khỏi lòa
Thực diêm*muối trắng trong nhà
Bung đau cấp cứu nó là thuốc tiên
Sán giun*Biển súc*trị liền
Sát trùng,*Lô hội,*Văn tiền*giải thanh
Muốn cho đinh độc tan nhanh
Phải cầu*Vương bất lưu hành*mới hay.
Bổ tỳ, mát dạ, an thai
Hoàng cầm, Bạch truật, ôn xài*Sa nhân
Thương truật*trị thấp đau chân
Khoan trung phát hãn thư cân khử tà.
Trị đờm*Bán hạ*chế qua
Kiện tỳ, chữa thổ đều là khả năng
Ngũ bội*chữa lở, sâu răng
Khí mà bị hãm dùng*Thăng ma*đề.
Trúng phong*Toàn yết*chẳng nề
Thần khúc*chỉ tả chuyên về thuốc cam
Sơn tra*hóa thực tiêu đàm
Mạch nha*khoan cách thuốc cam khải tỳ.
Kinh niên báng tích*A ngùy
Ý dĩ*mát phổi đồng thì thư cân
Trư linh*thẩm thấp chữa gân
Cồ mạch*lợi thủy thêm phần thôi sinh
An thần*Long nhãn*khỏe mình
Bồ đào, Lật tử*bổ tinh kiện tỳ
Cảm lãm chữa chứng hầu ty
Phúc bồn*bồi bổ tinh suy mắt lòa
Muốn cho tâm thận giao hòa
Nên đem*Khiếm*thật sao mà dùng chung
Hạt sen*dưỡng khí ích trung
Thanh tâm chữa lỵ lại cùng bổ dương.
Lựu bì*giun sán hết đường
Quả lê*mát phổi, ăn thường thư tâm
Đăng bì*sửa ( trị) khí trong âm
Lý hay trục ứ dưới tâm đau chằng
Tiêu cơm*nụ vối*chi bằng
Dương mai*tỉnh rượu,*Thị ( hồng) ăn khoan hòa
Bột tề*giải độc khử tà
Ngưu bàng*chẩn đậu cùng là trị ban
Lâm cầm khí kết tiêu tan
Trư nhục*ngon béo, quá ham sinh đờm
Hoàng ngưu*ích khí ngon cơm
Bổ dương*Dương nhục*chữa cơn kinh hoàng
Sữa bò*nuôi trẻ dễ dàng
Biết mà dùng*Mã nhục*lại càng mạnh gân.
Bị thương*Hùng đảm*rất cần
Lộc, Mi*cầm huyết có phần cứu nguy
Phục thần*đính chí, trị suy
Béo ngon*Thịt chó*ôn tỳ bổ dương.
Vịt*trừ phong, huyết nhiệt cường
Bạch nga*giải nhiệt,*Nhạn*thường trị phong.
Bồ câu*thịt bổ khí thông
Thịt gà*hạ khí điều trunng khỏi đầy.
Hầu*trừ phong huyết rất hay
Mạch sữa bị vít dùng tay Rái cào
Tráng dương*Tước huyết*bổ lao
Trĩ trị đởm ủng, huyết hao gầy còm
Lý ngư*bổ, lại tiêu đờm
Khổng tước*giải độc, ngon còn gì hơn.
Lễ ngư*lợi thủy tiêu cơm
Trị phù, giải độc, trục đờm, bổ lao
Ruột còn chữa trĩ rất cao ?
Mật chữa đau cổ điểm vào hết đau !
Tức ngư*cá diếc*thường đâu ?
Tràng phong hạ huyết trị mau vô cùng.
Chữa ho*Bách hợp*nhiều công
Thương hàn sốt rét, phù, cùng đau tim
Phù, hay đơn độc nên tìm
Hạt đay=*Đình lịch, bìm bìm =*Khiên ngưu.
Tuy rằng*Đại kích*độc nhiều
Mười hai chứng thũng phải tiêu nên tùy
Tiêu phù*Cam*toại*phải suy
Nguyên hoa*phát tích, đồng thì trị hen
Thiện ngư*ôn bổ tinh kiên
Thiện minh*chàng bán rẻ tiền trị lao
Điền loa chữa mắt đỡ hao !
Nhuận tràng*Cáp lỵ, thương lao*Cua đồng
Trị phù*Thương lục*hay công
Tục tùy có độc lưu thông mọi từng.
Hải tảo*chữa mụn cổ sưng
Phá trưng hà Sán nghiện từng không sai
Phù mà tiểu tiện bí hoài
Nên dùng*Côn bố*để bài tiết ra
Chử thật*chữa mắt khỏi lòa
Trạch lan*hòa huyết, các bà thích nghi
Xư bì*bạch đới sạch đi
Di tinh, đái đục đều thì hiệu riêng.
Kim anh tử, giữ tinh kiên
Phế lao*Bách bộ,*tính chuyên sát trùng.
Xích thược*tiêu huyết đả nung
Điều kinh, lợi thủy, lại dùng trị ung
Hòe hoa*mát phổi lại lùng
Có thai phải cữ, chớ dùng hại thai.
Chữa ho liễm khí*Ô mai
Thiên tương*phá tích khoan thai lạ dường
Trái Hòe*trị lỵ chữa thường
Bồ hoàng*(sao) cầm huyết, sống nhường tiêu đi
Úc nhân*lợi tiểu kham suy
Tiêu sưng hoạt huyết tùy nghi mà dùng.
Ma nhân*nhuận táo lạ lùng
Tây căn*trục ứ lại cùng sinh tân
Hồng hoa*trị huyết đôi phần
Ít thì bổ huyết, nhiều cần tiêu tan
Huyết tiêu*Tô mộc*khỏi bàn
Thông kinh, sản hầu vào hàng linh đan
Bạch mao*khách nhiệt giải tan
Ho phong,*Quyển bá,*nóng rang*Bạch đầu
Sáp ong*chỉ huyết diệu mầu
Can tất*tán huyết, sơn hầu đã khô
Huyết băng*Tóc rối*khỏi lo
Ô long*đắp mụn nhọt r khỏi ngay
Sữa người*nuôi trẻ quý thay
Hà xa*đại bổ xưa nay ít dùng
Muốn cho mát ruột vui lòng
Nên dùng*Huyên**thảo*vô cùng hiệu năng
Hư hàn*Phụ tử*chi bằng
Cùng*Can khương*nữa chắc rằng nóng hơn
Thương hàn đau bụng suyễn đờm
Trong ngoài lạnh toát*Bào khương*nên xài
Đinh hương*chữa nấc ợ hoài
Sa nhân*tiêu thực, vỏ ngoài an thai.
Xuyên ô*trị trúng phong hay
Can khương*ôn bổ, trong ngoài ấm ran
Hoắc hương*hoắc loạn hoang mang
Chữa cả thổ tả, kinh hoàng bụng đau
Ty qua*giải nhiệt đứng đầu
Nóng chưng đậu chẩn ngõ hầu linh đơn
Hồ la, hạ khí, tiêu đờm
Hồ đào*bổ thận,*Thường sơn*thanh tỳ
Hương khuân bổ khí diệu kỳ
Sinh khương, Đại táo*đều thì hòa trung
Lệ chi*tư trí nên dùng
Lệ hạch*sán khí, lạ lùng hết đau
Đông qua*giải nhiệt hạ mau
Hòa đờm*Trúc duẩn, lỵ cầu*Hồ lô.
Bổ trung*Ngạnh mễ, Từ cô
Gạo Trần thương mễ, nấu cho người ( yếu ) dùng
Mụn đau chữa rõ đầu nung
Đắp Tích tuyết thảo đầu bùng lên ngay
Mồ hôi ra ướt đêm ngày
Ma hoàng, Tiểu mạch, cằm ngay mà lành.
Di đường*yên phổi đã đành
Trị ho giải khát, lại thành bổ lao
Đậu xanh*giải độc mát sao ?
Đại đậu hoàng*quyển*trị vào nhức tay
Giấm*tiêu huyết vậng sưng đầy
Mật ong*nhuận phổi lại hay kiện tỳ
Mía*ngon chữa được hầu ty
Ruột gan nóng nảy uống thì lo chi.
Thông bạch*thông tà khí đi
Đại toán ngải chích bệnh thì hết đau
Rượu*vì tính nóng chạy mau
Ấm gan, hoạt huyết đứng đầu hăng say
Ngô thù*đau bụng hiệu thay
Quán chúng*có độc nhưng hay sát trùng
Rau sam*huyết tích nên dùng
Oa cừ*thông mạch ngực lòng hết đau
Đại hồi*chữa cam răng sâu
Hoàng tinh*dưỡng vị, ăn lâu nhẹ minh
Dâm dương*hoắc bổ thận tinh,
Cáp giới*trị suyễn,*Đâulinh*sát trùng
Lê lô*đầu lở phải dùng
Tê giác*trị gió, nóng khùng giải cho
Từ thạch chữa điếc khỏi lo
Phục dực chữa mắt sáng cho tinh tường
Tang phiêu tiêu*bổ thận cường
Hợp hoan đẹp đẽ nhà thường vui nguyên
Bạch liễm*đinh độc chữa chuyên
Bạch cập*phổi rách chữa liền lại ngay.
Ô tặc cốt*sát trùng hay
Hà mô*hút độc mụn gây độc giồn
Mụn sưng muốn tránh vỡ non
Bắt*con đỉa*hút, độc còn chi đâu ?
Ngô công*giải độc diệu mầu
Ban miên*đại độc chữa đau chóng lành
Lưu hoàng*trị ghẻ hết nhanh
Hùng hoàng*giải độc, rét hành từng cơn.
Toan tương*thoái nhiệt linh đơn
Danh tinh*phá tích, rét cơn chóng lành
Tường vi phát bối trị nhanh
Lô cam*chữa mắt đau thành công hay
Áp chích đắp mụn vỡ ngay
Lở dùng*Đông bích*sinh đầy da non
Xà hàm*chữa vết thương đòn
Uất kim*tiêu ứ chả còn gì hơn
Mộc hương*hòa khí tiêu cơm
Đàn hương*giáng khí khởi con đau phiền
Dự tri, độc biết trước tiên
Hồ tiêu, đau bụng lạnh liền tiêu tan
Hẹ*hay phá tích trừ hàn
Băng trung*Ngải diệp*có mang nên dùng
Thảo quả*ôn vị ích trung
Ngũ linh*hành huyết bổ sung tạng hàn.
Khương hoàng*huyết khối phá tan
Thổ ty*bổ thần lưng càng khỏi đau
Bạch phàn*chữa lở hết mau
Vết thương Huyết kiệt chữa đau chóng lành.
Thủy ngân*trị ghẻ hết nhanh
Nhưng nó có độc, uống thành không con
Đau dùng*Long não*xoa luôn
Hầu ty, tê bại chẳng còn ngại chi
Nhân ngôn đại độc phải tùy
Muốn dùng tiêu độc, biết thì mới nên
Lở vì huyết độc triền miên
Nên dùng*Kinh phấn*bôi liên khỏi ngay
Mật đà*chữa da mặt hay
Ong non*trị thổ khỏi ngay lạ lùng
Hợp hương*hiệu nghiệm vô cùng
Trị đờm tiêu độc sát trùng rất hay
Ăn gì thổ nấy ra ngay
Vị bì*đốt cháy chữa hay như thần,
Tráng dương dùng*Bách tử nhân
Trẻ con đái bậy*Trí nhân, Tri thù
Phong ty tai điếc*Xương bồ
Mát gan giải cảm*Sài hồ, Sa sâm
Chữa đau, tiêu ứ*Đào nhân
Hư phong, đau cổ phải cần*Xạ can
Sài hồ*trị sốt mê man
Tiểu sài*hòa giải an khang mọi đường
Câu kỷ tử*ích thận dương
Bổ sung khí huyết, âm cường tinh đa
Mắt đau màng mộng*Mai hoa
Mạch môn*nhuận phổi điều hòa âm dương
Huyền sâm*giải nhiệt phi thường
Ngon thì*Ngọc trúc*nhuận trường bổ tim
Bình can*Thược dược*nên tìm
Xuyên khung*tiêu huyết trị im nhức đầu
Sơn tri*giáng hỏa xuống mau
Chữa đau mắt nóng, đỏ ngầu tiêu tan
Hạnh nhân*đờm kết ho khan
Long đờm,*Bối mẫu*với*Tang bạch bì
Đờm nhiều*Cát cánh*thông đi
Chữa ho, rát cổ ngậm thì hết đau
Mạch nha*hoắc loạn chữa mau
Nam*tinh*chữa trúng phong hầu mê man
Nước dừa*giải nắng thanh can
Sốt rét báng tích*Bạch phàm, Thường sơn
Thông đờm*Bạch giới*mau hơn
Ngưu hoàng*trị suyễn trẻ cơn kinh hoàng
Thanh bì*phá trệ bình can
Trần bì*tiêu tích khư đàm ngon cơm
Nóng nung đau bụng kết hòn
Đại hoàng*xổ mạnh thông đờm khỏi lo
Ma hoàng*phát hãn chữa ho
Mạn kinh*chữa mắt sáng cho rõ ràng
Hương phụ*giải uất ức can
Đàn bà gái góa lo toan đường chồng
Ích mẫu thảo*là và bông
Điều kinh chủng tử, dễ không khó gì
Duyên hồ sách*đuổi huyết đi
Huyết người sản hậu ứ thì tiêu tan
Mẫu đơn*mát huyết tính hàn
Có thai phải cữ ( kiêng) nó làm hại thai
Thường sơn, Miếp giáp*rất tài
Sốt rét báng tích, nó mài tan ra
Hỏa phong, nước mắt chan hòa
Cúc hoa, Tuyền phúc*đều là khỏi mau.
Sán tiêu ra nước nhiệm mầu
Dùng hạt*Phỉ tử*sán hầu sạch trơn
Nóng cơn chữa trẻ khóc hờn
Đăng tâm, Tê giác, giật cơn*Câu đằng.
Phúc bì*chữa bụng đau trằn
Bụng sôi*Hậu phác*chữa bằng hết đau
Tả nhiều*Đậu khấu*cằm mau
Thổ nhiều*Bạch đậu*khác nhau liệu dùng
Lưng đau đi đứng ngại ngùng
Chi bằng*Cẩu tích*biết dùng khỏi ngay.
Đau minh, bại xuội chân tay
Uống cao*Hổ cốt*thực hay vô cùng
Đáng chi một chút*Nhựa thông
Ác sang, chốc lở, sát trùng lại hay
Xuyên sơn giáp*lạ lùng thay
Ung thư ghẻ lở, nhất hay nhọt rò
Tạo thích*chữa mụn khỏi lo
Tính nó cắn mủ, làm cho vỡ liền
Kim ngân, giải độc thuốc tiên
Ung thư tiêu khát, mụn liền hết đau
Nhũ hương, Một dược*giống nhau
Sinh cơ, tiêu huyết, thương đau hết liền
Tân lang*hạ khí xuống êm
Sát trùng tiêu tích trở nên diệu kỳ
Hạ khô*mụn cổ tiêu đi
Lở lang cam tích*Vu di*cũng cần
Xạ hương*thơm nức xa gần
Sát trùng, trừ uế, nhất càn cam sang
Bồ công anh*trị mụn màng
Xuyên tiêu*trùng thống, hàn đàm thuốc tiên
Tả tâm hỏa dụng*Hoàng liên
Hồ liên*can hỏa nóng liền thanh đi
Lao chưng*Tri mẫu*kham suy
Chữa ho, mát phổi, đồng thì bổ âm
Mát gan*Long đảm*không lầm
Cạnh sườn đau chói nóng ngầm giải tan
Phù dung*đắp mụn chóng an
Tử tô*ho cảm thương hàn rất hay
Tam lăng, Nga truật*rét đầy
Thanh bì, Thảo quả, hết ngay nhiệt hàn.
Tế tân*cảm gió đau ran
Thạch hôi*chữa lở đánh tan bầy nhầy
Điều hòa thận thủy ứ đầy
Nên dùng*Trạch tả*trị ngay thủy tà.
Phong hàn thấp nhiệt ty ma
Chân tay nhức mỏi*Ngũ da bì*cần
Thiên hoa*chữa khát sinh tân
Hoàng bá*giải nhiệt bổ âm sau này
Sử quân*giun hết quấy rầy !
Đỗ trọng*lưng khỏi đau ngày đau đêm
Xích đậu*nấu cháo ăn thêm
Chẩn ma, thủy đậu, khỏi êm lạ lùng
Liên tu*tinh loãng nên dùng
Hoạt thạch*giải nắng nóng cùng khát gia
Nhân trần*chữa chứng vàng da
Mồ hôi nước giải đái ra đều vàng
Mỡ màng*Thông thảo*tiêu tan
Xạ can*đau cổ ngậm càng khỏi mau
Cạnh sườn tức tối ngực đau
Kịp dùng*Chỉ xác*thông mau khỏi phiền
Phác tiêu*nóng kết giải liền
Ba đậu*tháo chảy độc liền**tống đi
Linh dương*giải nóng tiểu nhiều
Thiên ma*trừ gió ma ty chẳng còn
A giao*ho hắng linh đơn
Bổ âm hòa huyết, hóa đờm không sai
Có mang huyết lại lai dai
Cố thai đào vỏ*Rễ gai*mà dùng
Đái ra huyết buốt vô cùng
Sinh địa, Ngẫu tiết*mát thông mà lành
Hoàng cầm*giải nóng**rất nhanh
An thai, trị sốt, lại thành lương can
Thiên môn*nhuận phổi mát gan
Thung dung*bổ thận lại càng ích dương
Nhức đầu*Bạch chỉ*thần phương
Thạch hộc*chữa mắt lại nhường tinh vi
Đông hoa*ho chữa diệu kỳ
Ho lâu*Tử uyển,(ho) đờm thì*Qua lâu
Dương khởi thạch*bổ thận mau
Đậu căn*chữa chứng cổ đau nóng phiền.
Lỵ dùng*Khổ luyện, Hoàng liên
Trầm hương*giáng khí đỡ liền quặn đau
Thạch cao, Trúc diệp*mát lâu
Thanh can giải nhiệt ngực đau cũng cần
Hương nhu, Biển đậu*chữa lần
Phiền khát, cảm nắng, buồn chân, tả, đầy,
Cốt toái bổ*chữa què hay
Tai ù răng nhức chân tay đau cùng
Chỉ thực*lợi cách khoan hung
Hồ lô*ôn thận bổ sung hư hàn
Ung thái*giải độc, lương can
Ngày thường ăn mát, nhuận tràng bổ lao
Lô căn*thanh vị biết bao
Tư thảo*chẩn đậu, uống vào là thông
Tiếp cân, tục cốt như không
Điền giải, Tiếp cốt, Di đồng*rất hay
Mã tiền*tuy nó độc thay
Biết dùng trị suyễn lại hay vô cùng
Thương nhĩ*ngứa gãi thường dùng
Thiên tiên giáng mụn mụn nùng vỡ ngay
Khu phong*Huyết giác*khéo thay
Điềm qua*lá chữa khỏi ngay trọc đầu.
Hồ ma, đen tóc, sống lâu
Trúc lịch*ho khát, phiền sầu giải thanh
*
Đơn sơ hãy nhớ cho rành
Sớm hôm kinh nghiệm thực thành đề quen
Công trình ý thức khá nên
Bệnh nào thuốc nấy chơ quên nhiệt hàn
Tinh vi định chí sẵn sàng
Lập thành phương sách mới hoàn toàn hay
Lương y sao đáng là thầy
Đông Tây Y – học sau này cứu dân.
(Hạnh Lâm tiên sinh)
Phạm Ngọc sưu tầm
Liên Hệ Lương Y
Gọi ngay